ΕΝΑΣ ΑΗΤΟΣ ΣΤΗ ΘΥΕΛΛΑ : Οι δύο εκτελέσεις (συρτό και σούστα)

Το εξώφυλλο του δίσκου ΠΑΝΤΕΡΜΗ ΚΡΗΤΗ που κυκλοφόρησε το 1983.

Υπάρχουν δύο εκτελέσεις του κομματιού με τίτλο «Ένας αητός στη θύελλα» στις οποίες τραγουδάει και παίζει λύρα ο Νίκος Ξυλούρης. Και στις δύο παίζουν λαγούτα ο Γιάννης Ξυλούρης ή Ψαρογιάννης και ο Ζαχάρης Φασουλάς (1936-2018). Και οι δύο ηχογραφήθηκαν το 1970. Τέλος, οι δύο εκτελέσεις έχουν ακριβώς τις ίδιες δύο μαντινάδες. Η διαφορά των δύο εκτελέσεων είναι ότι η μία έχει τη μορφή κρητικού συρτού ενώ η άλλη, τη μορφή κρητικής σούστας.

Από το 1974 άρχισε να φθίνει σταδιακά η έκδοση δίσκων 45 στροφών (7" single) στην Ελλάδα, ενώ η μαζική παραγωγή τους σταμάτησε το 1980 όταν τη σκυτάλη είχαν ήδη πάρει τα 12" single 33 στροφών. Για αυτόν τον λόγο, πολλά από τα κομμάτια που είχαν κυκλοφορήσει στο πρώτο μέσον και δεν συμπεριλήφθηκαν σε μετέπειτα εκδόσεις δίσκων και συλλογών, άρχισαν να γίνονται δυσεύρετα και σπάνια, με αποτέλεσμα ολοένα και λιγότεροι να τα θυμούνται και ακόμα λιγότεροι να τα γνωρίζουν. Έτσι έγινε και με την περίπτωση του υπό εξέταση κομματιού. Η εκτέλεση του συρτού είχε ξεχαστεί όταν το 1983 εμφανίστηκε στη δισκογραφία η εκτέλεση της σούστας. Έκτοτε, το κοινό γνωρίζει κυρίως το κομμάτι στη δεύτερή του μορφή.

Εκτέλεση Α΄ – συρτό

Κυκλοφόρησε το 1971 σε δίσκο 45 στροφών (His Master's Voice – 7PG 3974). Στη Β΄ πλευρά του δίσκου υπάρχει το «Μια παντρεμένη αγαπώ», γνωστό και ως «Φιλεντέμ», το οποίο παρουσιάζεται αναλυτικά σε προηγούμενη δημοσίευση.

Εκτέλεση Β΄ – σούστα & πεντοζάλι

Κυκλοφόρησε το 1983 στη συλλογή ΠΑΝΤΕΡΜΗ ΚΡΗΤΗ (Columbia – 14C 254-71309), επιμέλειας Γιώργου Ξυλούρη (1960-2015), υιού του Νίκου Ξυλούρη. Στις πληροφορίες του δίσκου αναγράφεται ότι το κομμάτι κυκλοφόρησε το 1971 σε δίσκο 45 στροφών, κάτι που όμως δεν ισχύει ακριβώς, μιας και το κομμάτι είχε μπει στον δίσκο 45 στροφών στην εκτέλεση του συρτού. Η εκδοχή αυτή είχε μείνει για 13 χρόνια στο ράφι. Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι ηχογραφήθηκαν και οι δύο εκτελέσεις αλλά η Columbia επέλεξε μόνο την εκτέλεση του συρτού για έκδοση σε δίσκο 45 στροφών.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στην ηχογράφηση αυτή, μετά τη σούστα, προς το τέλος ο Ψαρονίκος «το γυρίζει» σε πεντοζάλι και μάλιστα σε ένα από τα δύο χαρακτηριστικά πεντοζάλια που έπαιζε πάντα μετά από κοντυλιές, όπως για παράδειγμα στην «Ανυφαντού».

Στίχοι:

Μαντινάδα Α: παραδοσιακή

Μαντινάδα Β: Μιχάλης Σταυρακάκης (Νιδιώτης)

Τραγούδι: Νίκος Ξυλούρης

Η λεβεντιά ’ναι μια πληγή που πάντα αίμα τρέχει

Θε μου, και πώς τηνε βαστά εκείνος που την έχει!

Ένας αητός στη θύελλα παλεύει μη πλαντάξει

και καρτερεί την ξαστεριά στον ήλιο να πετάξει.

Μουσική: παραδοσιακή

Διασκευή: Νίκος Ξυλούρης

Παίζουν:

Νίκος Ξυλούρης: λύρα

Γιάννης Ξυλούρης ή Ψαρογιάννης: λαγούτο

Ζαχάρης Φασουλάς: λαγούτο

====================

Κάποια σκόρπια ενδιαφέροντα σχόλια του Δημήτρη Αποστολάκη (Χαΐνη) πάνω στην πρώτη μαντινάδα, από το βιβλίο του, ΦΤΟΥ ΞΕΛΕΥΤΕΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ! (2015, Εκδόσεις Καστανιώτη)

[ Η λεβεντιά δεν είναι ένα πλεόνασμα, ένα εξόγκωμα, μια εξοχή. Δεν είναι τα φουσκωμένα μπράτσα του δυνατού, το επιβλητικό μπόι του ψηλού, η καθηλωτική ακτινοβολία του γόη. Δεν έχει να κάμει με καμιά επίδειξη. Η λεβεντιά είναι έντονα παρούσα, κόκκινη βερτζί τση φωθιάς, αλλά αθόρυβη, όπως το αίμα της πληγής που τρέχει. Η λεβεντιά είναι το ίδιον των πληγωμένων, των καταφρονεμένων, των νικημένων του κόσμου, αλλά που είναι συνάμα νικητές, γιατί πλήρωσαν το τίμημα-χαρακτηριστικό του υπερήφανου...

Η μαντινάδα αυτή, αναστρέφοντας τη συνηθισμένη αναπαράσταση της λεβεντιάς που έχουμε στο μυαλό μας, αναστρέφει ταυτόχρονα κι όλο το αξιακό μας σύστημα. Ο άνθρωπος γίνεται αντιάνθρωπος για να φτάσει στον υπεράνθρωπο. Ο λεβέντης γίνεται αντιήρωας, για να φτάσει στον υπερήρωα, που δεν καταξιώνεται στην παροντική ζωή, αλλά ίσως σ’ ένα μελλοντικό κόσμο, τον κόσμο των ονείρων μας.

Ο συνθέτης της μαντινάδας δεν μιλεί για τον εαυτό του, αλλά για «εκείνον που την έχει». Κάθε έκφρασή μας, βέβαια, μιλεί για μας, έστω κι αν αναφέρεται σε άλλους. Όμως, είναι ανόητο να μιλήσεις απευθείας για σένα, όταν πραγματεύεσαι ιδανικές, ακραίες καταστάσεις. Ο δημιουργός του συγκεκριμένου διστίχου παίρνει τον ρόλο του παρατηρητή. Ο παρατηρητής δεν μιλεί για τον εαυτό του. Τουναντίον, απορεί και θαυμάζει «εκείνον» που, τη σκληρή τιμωρία της μοίρας, τη μετατρέπει σε ομορφιά. Ο στιχουργός, ρωτώντας, δηλώνει ευθαρσώς ότι ο ίδιος δεν θα μπορούσε να την αντέξει. Βάζει τον εαυτό του σε ρόλο αδύναμου θεατή, απέναντι σε μια μοναδικότητα, μπροστά σ’ ένα θαύμα.

Αυτό που με συγκλονίζει βαθιά δεν είναι κάποιο ουσιαστικό, ούτε κάποιο ρήμα της συγκεκριμένης μαντινάδας. Με ταράζει συθέμελα το χρονικό επίρρημα «πάντα». Το αναπόδραστο, το τετελεσμένο, το αμετάβλητο, το ακατανόητο, το μοιραία προκαθορισμένο. Όλα αυτά μέσα στο «πάντα»• αιώνιο, άφθαρτο. Τι είναι αυτό που ζει αιώνια και πάσχει;

Αυτό που πρόβλεψαν φιλόσοφοι και ποιητές, υπάρχει διάχυτο παντού, ακόμα και στο ασυνείδητο μεράκι ενός μαντιναδολόγου. ]