Στην περίπτωση του Ψαρονίκου είναι πάρα πολλά τα λάθη που αναπαράγονται εδώ και δεκαετίες, αλλά θα γίνει αναφορά μόνο στα πιο τρανταχτά από αυτά.
Οι παρακάτω θέσεις αποτελούν τμήμα του εκτενούς άρθρου σχετικά με κάποιους καλλιτέχνες της κρητικής μουσικής, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο εδώ: www.facebook.com/kritikidiskografia/photos/a.1713585128944840/1955034818133202
― Ένα σοβαρό λάθος που αναφέρεται σχεδόν σε κάθε βιογραφία του Ψαρονίκου είναι η ψευδής πληροφορία ότι κατέβηκε το 1953 από τα Ανώγεια στο Ηράκλειο και δούλεψε στο κρητικό κέντρο (ή κρητική ταβέρνα όπως γράφουν μερικοί) ονόματι «Κάστρο». Ο Νίκος Ξυλούρης φυσικά και κατέβηκε στο Ηράκλειο σε ηλικία 17 χρονών αλλά – προς Θεού! – το 1953 δεν υπήρχε κανένα κρητικό κέντρο στο Ηράκλειο, πόσο μάλλον με το όνομα «Κάστρο». Κάστρο είναι το παλιό όνομα της πόλης του Ηρακλείου και ο νεαρός Ξυλούρης κατέβηκε εκεί με τον αδερφό του, τον Ψαρογιάννη για να έχουν μία καλύτερη τύχη (σε σχέση με τη ζωή του χωριού), αλλά και για να είναι πιο εύκολη η μετακίνησή τους προς τα διάφορα χωριά όπου πήγαιναν για γλέντια. Αυτή η λανθασμένη πληροφορία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην πρώτη έκδοση του βιβλίου της Νίτσας Λουλέ για τον Νίκο Ξυλούρη, το 1981, και από τότε μέχρι σήμερα αναπαράγεται αφειδώς, ακόμα και από έγκριτους δημοσιογράφους και εθνομουσικολόγους.
― Μεγάλο λάθος που αναπαράγεται ως κλισέ είναι το ότι ο Νίκος Ξυλούρης ηχογραφούσε σε δίσκους 45 στροφών «πάντα» ένα συρτό και ένα ριζίτικο, κάτι που δεν είναι αλήθεια. Από τα πρώτα ριζίτικα (4 στο σύνολο) που ηχογράφησε για δίσκους 45 στροφών το 1964 (ενώ ηχογραφούσε ήδη από το 1958), μόνο στο ένα – με τίτλο «Τρώτε και πίνετ’ άρχοντες» – έπεται χανιώτικο συρτό. Στα επόμενα 3 ριζίτικα τραγούδια που ηχογράφησε το 1967, από τα οποία τα 2 κυκλοφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών το 1968, στο ένα – με τίτλο «Ίντα ‘χετε γύρου-γύρου» – έπεται χανιώτικο συρτό. Το τρίτο ριζίτικο από αυτά – με τίτλο «Εις του Βαρσάμου το νερό» – που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1973 με τον δίσκο ΠΕΡΗΦΑΝΗ ΡΑΤΣΑ, ακολουθείται κι αυτό από χανιώτικο συρτό, αλλά δεν εμπίπτει στις ηχογραφήσεις 45 στροφών. Τέλος, το 1969 ηχογράφησε ένα ακόμα ριζίτικο για δίσκο 45 στροφών – με τίτλο «Ο Αντρειωμένος» – στο οποίο έπεται χανιώτικο συρτό και είναι η μοναδική περίπτωση στην οποία η άλλη πλευρά του δίσκου έχει συρτό. Από το 1971 και έπειτα, όποια ριζίτικα ηχογράφησε, κυκλοφόρησαν είτε πρώτα σε δίσκο 33 στροφών και στην συνέχεια σε δίσκο 45 στροφών (η περίπτωση των 2 ριζίτικων από τον δίσκο ΡΙΖΙΤΙΚΑ που το 1972 κυκλοφόρησαν και σε 45άρι), είτε μόνο σε δίσκο 33 στροφών (στην περίπτωση των δίσκων ΤΑ ΠΟΥ ΘΥΜΟΥΜΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΩ και ΤΑ ΞΥΛΟΥΡΕΪΚΑ). Συνολικά, από τα 7 ριζίτικα τραγούδια που κυκλοφόρησαν πρώτα σε δίσκους 45 στροφών, μόνο τα 3 από αυτά (δηλαδή λιγότερα από τα μισά) ακολουθούνται από συρτό, ενώ μόνο σε ένα 45άρι υπάρχει ριζίτικο στη μία και συρτό στην άλλη πλευρά.
― Στη συλλογή με τίτλο ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ που κυκλοφόρησε το 1997, το τελευταίο κομμάτι, με τίτλο «Μαλεβιζιώτικος καστρινός χορός», εσφαλμένα αποδίδεται στον Νίκο Ξυλούρη. Πρόκειται για τραγούδι με τίτλο «Σούστα ρεθυμνιώτικη», σε μουσική/διασκευή του Ρεθεμνιώτη Γιώργη Αποστολάκη (τραγούδι, λαγούτο) ενώ λύρα παίζει ο Βασίλης Καλαϊτζάκης.
― Ερωτόκριτο ο Ξυλούρης ηχογράφησε για δίσκο πρώτη φορά το 1969 και όχι το 1960 που κατά καιρούς λέγεται.
― Το «Φιλεντέμ» είναι το μόνο τραγούδι που ηχογράφησε 4 φορές (από το 1970 μέχρι και το 1977) και φυσικά όχι 7 φορές, όπως έχει ειπωθεί.
― Φυσικά, ο δίσκος ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ 10 δεν είναι κάποιος καινούργιος δίσκος του Ψαρονίκου, αλλά είναι μία επανέκδοση του 1976 του πρώτου του LP στην Columbia που λεγόταν ΚΡΗΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ (γνωστός και με το όνομα ΨΑΡΡΟΝΙΚΟΣ). Για αυτό τον λόγο δεν θα έπρεπε να αναφέρεται ως ξεχωριστός δίσκος του, αλλά ως επανέκδοση.
― Οι δίσκοι ΡΙΖΙΤΙΚΑ (1971) και ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ (1976) περιέχουν παραδοσιακή μουσική σε διασκευή Νίκου και Γιάννη Ξυλούρη. Στα ΡΙΖΙΤΙΚΑ ο Γιάννης Μαρκόπουλος έκανε την ενορχήστρωση και στον ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟ ο Χριστόδουλος Χάλαρης έκανε την ενορχήστρωση. Εν ολίγοις, οι δύο γνωστοί συνθέτες δεν ενεπλάκησαν στη διασκευή, αλλά μόνο στην ενορχήστρωση και τη διεύθυνση ορχήστρας.
― Στο ποίημα του Σεφέρη, ανάμεσα στους αγάπανθους είναι ο Στράτης Θαλασσινός ΚΑΙ ΟΧΙ ο Στρατής.
― Την ενορχήστρωση στο τραγούδι «Απόδειπνο» (σε μουσική Σωτήρη Σακελλαρόπουλου) έκανε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, ο οποίος είχε αναλάβει την ενορχήστρωση όλων των τραγουδιών που συμμετείχαν στον Διαγωνισμό Νέων Καλλιτεχνών "Columbia - Ταχυδρόμου" 1974.
― Ο δίσκος ΣΤΑΥΡΟΣ ΞΑΡΧΑΚΟΣ – ΣΤΟ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟ (1978) που υποτίθεται ότι περιέχει ζωντανές ηχογραφήσεις από τη μεγάλη συναυλία του συνθέτη στο ανοιχτό θέατρο του Λυκαβηττού το 1978, περιέχει κάποια από τα κομμάτια που ακούστηκαν στη συναυλία ΑΛΛΑ ΔΥΣΤΥΧΩΣ στις αυθεντικές ηχογραφήσεις τους, όπως αυτές είχαν κυκλοφορήσει τα προηγούμενα χρόνια στους δίσκους των εκάστοτε ερμηνευτών, συμπεριλαμβανομένου και του Νίκου Ξυλούρη, ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΖΩΝΤΑΝΕΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ.
― Είναι αλήθεια ότι η συνεργασία Ξυλούρη–Μαρκόπουλου το 1973 πλήγηκε εξαιτίας διαφόρων συμβάντων, όμως είναι επίσης αλήθεια ότι οι δύο καλλιτέχνες είχαν μία συνεχή συνεργασία από το 1970 μέχρι και το 1978, όπως μπορείτε να διαβάσετε εδώ: www.facebook.com/NikosXylouris.OfficialPage/posts/205107096889639
― Ο Νίκος Ξυλούρης παίζει λύρα σε 2 από τα 11 κομμάτια στον δίσκο WHO PAYS THE FERRYMAN? (Ποιος πληρώνει τον βαρκάρη;). Ο δίσκος περιέχει τη μουσική που συνέθεσε ο Γιάννης Μαρκόπουλος για την ομώνυμη τηλεοπτική παραγωγή του BBC και του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Τα κομμάτια είναι «Το φαράγγι» (The canyon στην αυθεντική έκδοση του δίσκου) και το «Μάταλα» (Matala στην αυθεντική έκδοση του δίσκου). Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες εδώ: www.facebook.com/NikosXylouris.OfficialPage/posts/204644693602546
― Το 1978 κυκλοφόρησε ο τελευταίος δίσκος 45 στροφών στον οποίο συμμετέχει ο Νίκος Ξυλούρης με τη λύρα του.
― Είναι λανθασμένη η πληροφορία που αναπαράγεται κατά καιρούς, ότι στον πρώτο δίσκο (78 στροφών) του Ψαρονίκου παίζει λαγούτο ο Ψαρογιάννης. Την πρώτη του ηχογράφηση πραγματοποίησε όντως μαζί με τον Νίκο Ξυλούρη, αλλά στον 2ο και 3ο του δίσκο το 1960, ο ένας εκ των οποίων κυκλοφόρησε το 1961. Το 1960 ο Γιάννης Ξυλούρης ήταν 18 ετών.
Έρευνα, κείμενο και επιμέλεια δημοσίευσης: Θεμιστοκλής Παντελόπουλος
Οι παρακάτω θέσεις αποτελούν τμήμα του εκτενούς άρθρου σχετικά με κάποιους καλλιτέχνες της κρητικής μουσικής, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο εδώ: www.facebook.com/kritikidiskografia/photos/a.1713585128944840/1955034818133202
― Ένα σοβαρό λάθος που αναφέρεται σχεδόν σε κάθε βιογραφία του Ψαρονίκου είναι η ψευδής πληροφορία ότι κατέβηκε το 1953 από τα Ανώγεια στο Ηράκλειο και δούλεψε στο κρητικό κέντρο (ή κρητική ταβέρνα όπως γράφουν μερικοί) ονόματι «Κάστρο». Ο Νίκος Ξυλούρης φυσικά και κατέβηκε στο Ηράκλειο σε ηλικία 17 χρονών αλλά – προς Θεού! – το 1953 δεν υπήρχε κανένα κρητικό κέντρο στο Ηράκλειο, πόσο μάλλον με το όνομα «Κάστρο». Κάστρο είναι το παλιό όνομα της πόλης του Ηρακλείου και ο νεαρός Ξυλούρης κατέβηκε εκεί με τον αδερφό του, τον Ψαρογιάννη για να έχουν μία καλύτερη τύχη (σε σχέση με τη ζωή του χωριού), αλλά και για να είναι πιο εύκολη η μετακίνησή τους προς τα διάφορα χωριά όπου πήγαιναν για γλέντια. Αυτή η λανθασμένη πληροφορία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην πρώτη έκδοση του βιβλίου της Νίτσας Λουλέ για τον Νίκο Ξυλούρη, το 1981, και από τότε μέχρι σήμερα αναπαράγεται αφειδώς, ακόμα και από έγκριτους δημοσιογράφους και εθνομουσικολόγους.
― Μεγάλο λάθος που αναπαράγεται ως κλισέ είναι το ότι ο Νίκος Ξυλούρης ηχογραφούσε σε δίσκους 45 στροφών «πάντα» ένα συρτό και ένα ριζίτικο, κάτι που δεν είναι αλήθεια. Από τα πρώτα ριζίτικα (4 στο σύνολο) που ηχογράφησε για δίσκους 45 στροφών το 1964 (ενώ ηχογραφούσε ήδη από το 1958), μόνο στο ένα – με τίτλο «Τρώτε και πίνετ’ άρχοντες» – έπεται χανιώτικο συρτό. Στα επόμενα 3 ριζίτικα τραγούδια που ηχογράφησε το 1967, από τα οποία τα 2 κυκλοφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών το 1968, στο ένα – με τίτλο «Ίντα ‘χετε γύρου-γύρου» – έπεται χανιώτικο συρτό. Το τρίτο ριζίτικο από αυτά – με τίτλο «Εις του Βαρσάμου το νερό» – που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1973 με τον δίσκο ΠΕΡΗΦΑΝΗ ΡΑΤΣΑ, ακολουθείται κι αυτό από χανιώτικο συρτό, αλλά δεν εμπίπτει στις ηχογραφήσεις 45 στροφών. Τέλος, το 1969 ηχογράφησε ένα ακόμα ριζίτικο για δίσκο 45 στροφών – με τίτλο «Ο Αντρειωμένος» – στο οποίο έπεται χανιώτικο συρτό και είναι η μοναδική περίπτωση στην οποία η άλλη πλευρά του δίσκου έχει συρτό. Από το 1971 και έπειτα, όποια ριζίτικα ηχογράφησε, κυκλοφόρησαν είτε πρώτα σε δίσκο 33 στροφών και στην συνέχεια σε δίσκο 45 στροφών (η περίπτωση των 2 ριζίτικων από τον δίσκο ΡΙΖΙΤΙΚΑ που το 1972 κυκλοφόρησαν και σε 45άρι), είτε μόνο σε δίσκο 33 στροφών (στην περίπτωση των δίσκων ΤΑ ΠΟΥ ΘΥΜΟΥΜΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΩ και ΤΑ ΞΥΛΟΥΡΕΪΚΑ). Συνολικά, από τα 7 ριζίτικα τραγούδια που κυκλοφόρησαν πρώτα σε δίσκους 45 στροφών, μόνο τα 3 από αυτά (δηλαδή λιγότερα από τα μισά) ακολουθούνται από συρτό, ενώ μόνο σε ένα 45άρι υπάρχει ριζίτικο στη μία και συρτό στην άλλη πλευρά.
― Στη συλλογή με τίτλο ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ που κυκλοφόρησε το 1997, το τελευταίο κομμάτι, με τίτλο «Μαλεβιζιώτικος καστρινός χορός», εσφαλμένα αποδίδεται στον Νίκο Ξυλούρη. Πρόκειται για τραγούδι με τίτλο «Σούστα ρεθυμνιώτικη», σε μουσική/διασκευή του Ρεθεμνιώτη Γιώργη Αποστολάκη (τραγούδι, λαγούτο) ενώ λύρα παίζει ο Βασίλης Καλαϊτζάκης.
― Ερωτόκριτο ο Ξυλούρης ηχογράφησε για δίσκο πρώτη φορά το 1969 και όχι το 1960 που κατά καιρούς λέγεται.
― Το «Φιλεντέμ» είναι το μόνο τραγούδι που ηχογράφησε 4 φορές (από το 1970 μέχρι και το 1977) και φυσικά όχι 7 φορές, όπως έχει ειπωθεί.
― Φυσικά, ο δίσκος ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ 10 δεν είναι κάποιος καινούργιος δίσκος του Ψαρονίκου, αλλά είναι μία επανέκδοση του 1976 του πρώτου του LP στην Columbia που λεγόταν ΚΡΗΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ (γνωστός και με το όνομα ΨΑΡΡΟΝΙΚΟΣ). Για αυτό τον λόγο δεν θα έπρεπε να αναφέρεται ως ξεχωριστός δίσκος του, αλλά ως επανέκδοση.
― Οι δίσκοι ΡΙΖΙΤΙΚΑ (1971) και ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ (1976) περιέχουν παραδοσιακή μουσική σε διασκευή Νίκου και Γιάννη Ξυλούρη. Στα ΡΙΖΙΤΙΚΑ ο Γιάννης Μαρκόπουλος έκανε την ενορχήστρωση και στον ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟ ο Χριστόδουλος Χάλαρης έκανε την ενορχήστρωση. Εν ολίγοις, οι δύο γνωστοί συνθέτες δεν ενεπλάκησαν στη διασκευή, αλλά μόνο στην ενορχήστρωση και τη διεύθυνση ορχήστρας.
― Στο ποίημα του Σεφέρη, ανάμεσα στους αγάπανθους είναι ο Στράτης Θαλασσινός ΚΑΙ ΟΧΙ ο Στρατής.
― Την ενορχήστρωση στο τραγούδι «Απόδειπνο» (σε μουσική Σωτήρη Σακελλαρόπουλου) έκανε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, ο οποίος είχε αναλάβει την ενορχήστρωση όλων των τραγουδιών που συμμετείχαν στον Διαγωνισμό Νέων Καλλιτεχνών "Columbia - Ταχυδρόμου" 1974.
― Ο δίσκος ΣΤΑΥΡΟΣ ΞΑΡΧΑΚΟΣ – ΣΤΟ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟ (1978) που υποτίθεται ότι περιέχει ζωντανές ηχογραφήσεις από τη μεγάλη συναυλία του συνθέτη στο ανοιχτό θέατρο του Λυκαβηττού το 1978, περιέχει κάποια από τα κομμάτια που ακούστηκαν στη συναυλία ΑΛΛΑ ΔΥΣΤΥΧΩΣ στις αυθεντικές ηχογραφήσεις τους, όπως αυτές είχαν κυκλοφορήσει τα προηγούμενα χρόνια στους δίσκους των εκάστοτε ερμηνευτών, συμπεριλαμβανομένου και του Νίκου Ξυλούρη, ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΖΩΝΤΑΝΕΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ.
― Είναι αλήθεια ότι η συνεργασία Ξυλούρη–Μαρκόπουλου το 1973 πλήγηκε εξαιτίας διαφόρων συμβάντων, όμως είναι επίσης αλήθεια ότι οι δύο καλλιτέχνες είχαν μία συνεχή συνεργασία από το 1970 μέχρι και το 1978, όπως μπορείτε να διαβάσετε εδώ: www.facebook.com/NikosXylouris.OfficialPage/posts/205107096889639
― Ο Νίκος Ξυλούρης παίζει λύρα σε 2 από τα 11 κομμάτια στον δίσκο WHO PAYS THE FERRYMAN? (Ποιος πληρώνει τον βαρκάρη;). Ο δίσκος περιέχει τη μουσική που συνέθεσε ο Γιάννης Μαρκόπουλος για την ομώνυμη τηλεοπτική παραγωγή του BBC και του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Τα κομμάτια είναι «Το φαράγγι» (The canyon στην αυθεντική έκδοση του δίσκου) και το «Μάταλα» (Matala στην αυθεντική έκδοση του δίσκου). Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες εδώ: www.facebook.com/NikosXylouris.OfficialPage/posts/204644693602546
― Το 1978 κυκλοφόρησε ο τελευταίος δίσκος 45 στροφών στον οποίο συμμετέχει ο Νίκος Ξυλούρης με τη λύρα του.
― Είναι λανθασμένη η πληροφορία που αναπαράγεται κατά καιρούς, ότι στον πρώτο δίσκο (78 στροφών) του Ψαρονίκου παίζει λαγούτο ο Ψαρογιάννης. Την πρώτη του ηχογράφηση πραγματοποίησε όντως μαζί με τον Νίκο Ξυλούρη, αλλά στον 2ο και 3ο του δίσκο το 1960, ο ένας εκ των οποίων κυκλοφόρησε το 1961. Το 1960 ο Γιάννης Ξυλούρης ήταν 18 ετών.
Έρευνα, κείμενο και επιμέλεια δημοσίευσης: Θεμιστοκλής Παντελόπουλος
Comments
Post a Comment